ADALET

Sevgili okurlarımız; bu hafta sizlere Adalet konusunu anlatacağız.

Adâlet, Kur’ân-ı Kerîm’de ve hadislerde genellikle “düzen, denge, denklik, eşitlik, gerçeğe uygun hükmetme, doğru yolu izleme, takvâya yönelme, dürüstlük, tarafsızlık” gibi anlamlarda kullanılmıştır.

Ama ne hikmetse Adaletli davranması gereken insanlar bunu her zaman yapamazlar,bir şeyler onları Adaletten uzaklaştırır.Halbuki bu çok büyük bir vebaldir.Yüce Dinimiz İslam bize her yerde Adaletli olmamızı emrediyor.

Konuyla ilgili bazı ayet ve hadis meallerini verelim.

AYETLER:
1-“Allah size, emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor. Allah, bununla size ne güzel öğüt veriyor. Şüphesiz ki Allah her şeyi hakkıyla işiten, hakkıyla görendir.” Nisa 4/ 58
2- “Ey iman edenler, Allah için hakkı ayakta tutanlar ve adaletle şahitlik yapanlar olunuz. Bir kavme(gruba) olan kininiz, sizi adaletsizliğe sevketmesin. Adaletli olun, çünkü o, takvaya daha yakındır. Allah'tan sakının (korkun). Şüphesiz Allah, yaptıklarınızdan haberdardır.” Maide 5/ 8
3-“…Eğer aralarında hükmedersen adaletle hükmet. Şüphesiz Allah, adaletli davrananları sever.” Maide 5/ 42
4-“Rabbinin sözü hem doğrulukça, hem de adaletçe tamamlanmıştır. O'nun sözlerini değiştirebilecek hiç kimse yoktur. O, işitendir, bilendir.” En'am 6/115
6-“Allah göğü yükseltti ve mizanı (dengeyi) koydu.(siz ey insanlar) dengeyi bozmayın.Ölçüyü adaletle tutun ve eksik tartmayın.” (Rahman, 55/7-9)
7-“Allah adaleti, ihsanı(iyiliği), akrabaya yardım etmeyi emreder; çirkin işleri(fuhşiyatı), fenalık ve azgınlığı da yasaklar.O, düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor.” (Nahl, 16/90)
8-“Biz, kıyamet günü için adalet terazileri kurarız.Artık kimseye, hiçbir şekilde haksızlık edilmez.(yapılan iş) bir hardal tanesi kadar dahi olsa onu (adalet terazisine) getiririz.Hesap gören olarak biz(herkese) yeteriz.” (Enbiya, 21/47)

HADİSLER:
1- “Çocuklarınız arasında adaletli davranın, çocuklarınız arasında adaletli davranın” (Ebu Davud, Buyu, 80)
2-“Her hak sahibine hakkını ver.” (Buhari, Savm, 51)
3-“(Herhangi bir konuda) hakemlik yaptığınız zaman adil olun.” (Taberani, el-Mu’cemu’l-evsat, IV, 40-41)
4-“Devlet otoritesi en büyük hamidir(koruyucudur).Haksızlıklarla onun vasıtasıyla (yani hukuk yoluyla) mücadele edilir ve onun vasıtasıyla (tehlikelerden) korunulur.Şayet bu otoriteyi kullanan(lar), Allah’tan sakınmayı emreder ve adaletle hükmeder(ler)se bu yaptıklarından sevap kazanır(lar).Bunun aksine davranır(lar)sa (vebalini) çeker(ler).” (Müslim, İmare,43)
5-“Yönettikleri insanlara, ailelerine ve sorumlu oldukları kişilere karşı adaletli davrananlar, Allah katında, Rahman’ın yanında nurdan minberler üzerinde ağırlanacaklardır.” (Nesai, Adabul-kudat, 1)
6-Kureyşin önde gelen kabilelerinden birine mensup bir kadının yaptığı usulsüzlüklerin cezasını kaldırtmak-hafifletmek için elçi olarak gönderilen azatlısı Üsame’ye Allah Rasulü: “Sizden önceki insanlar şu yüzden helak oldular:Onların ileri gelenlerinden biri hırsızlık yaptığında onu bırakırlar, güçsüz ve zayıf biri çaldığında ise onu cezalandırırlardı.Allah’a yemin olsun ki eğer Muhammed’in kızı Fatıma hırsızlık yapsaydı onun elini keserdim.” (Buhari, Enbiya, 54)

Ayet ve hadislerin ışığında konunun kısa kısa izahı:

Adalet, birlik ve toplumsal hayatta dirlik ve düzeni, hakkaniyet ve eşitlik ilkelerine uygun yaşamayı sağlayan ahlaki erdemdir.

Adalet her hak sahibine hakkını vermektir.Adalet, Allah’ın verdiği söz, hassas bir dengedir.

İnsan hem kendine hem de mahlukata karşı adil olmalıdır.Özellikle eşlerin birbirleri üzerindeki haklarına riayet etmeleri, birbirlerine ve aile bireylerine haksızlık etmemeleri gerekir.

Adaletin uygulanması ve toplumda yaygınlaşması için yöneticilere çok büyük görevler düşmektedir.Sevgili Peygamberimiz, adil yöneticinin, duaları reddedilmeyen üç gruptan biri olduğunu haber vermiştir.(İbn-i Hanbel, II, 305)

Adaletin tesisi hakimin objektif tutumuna, hakkaniyet kıstaslarına göre davranmasına bağlıdır.Hakim yargılama esnasında şahsi ve taraflı davranamaz; öfkeli iken davaya bakmaz ve taraflar arasında hüküm vermez.(Buhari, Ahkam, 13)

Adalet sadece mahkemede görülen bir husus değildir.Adalet hayatın her alanında söz konusudur.Devlet yetkilisi halkına, amir memuruna, baba çocuklarına, öğretmen öğrencisine, satıcı müşterisine, işveren işçisine, ev sahibi kiracısına, kısacası herkes muhatabına karşı adil olmalıdır.Unutmayalım ki, Allah’u Teala’nın güzel isimlerinden biri de “el-Adl” dir, yani en adildir, adil olanları da sever.

Adalet aynı zamanda insanların rahat ve güven içinde yaşamalarını temin eder.Bütün ilahi dinlerin getirdiği ve Usul-u Hamse olarak bilinen evrensel ilkeler(dinin korunması, canın korunması, aklın korunması, neslin korunması, malın korunması) ancak adalet mekanizmasını hakkaniyet ölçülerine göre işleten yargıçlar vasıtasıyla muhafaza edilebilir.

ADALETLE İLGİLİ GÜZEL SÖZ VE ÖNEMLİ TESBİTLER

-Adalet bilincinin ilk oluştuğu yer ailedir.
-Adaletin en çok arandığı yer yargıdır.
-Adalet, adedi bilinmeyen mekanize birliklerden daha güçlüdür.
-Hak, tepene inen bir kılıç da olsa, boynunu uzatmaktan çekinme.!
-Hak, anlatanla anlayanı, temsil edenle alâka duyanı bulunca kanatlanır.
-Adâlet, her yerde geçerli olan bir sermayedir.
-Adâlet, Allah’a yakın olma yollarındandır ama, nedense insanların çoğu ondan uzak kalmayı tercih etmiştir.
-Adil olanın içi aydın olur.
-İslâm’ın surları hak, kapısı adalet; içi de saadettir.
-Adâletin hüküm fermâ olduğu harabeler saraylardan daha değerli, zulmün hay - huyuna boğulmuş saraylar harabelerden daha perişandır.
-Öteler hakkında yakînin kuvvetli olması, hak ve adalet düşüncesinin de kuvvetli ve sağlam olması demektir.
-Hakla çarpışan er-geç yenik düşer.
-Başkalarını ezerken, seni ezebilecek bir gücün bulunduğunu da kat’iyyen hatırdan çıkarma!
-Kuvvete dayanmayan adalet aciz; adalete dayanmayan kuvvet zalimdir.
-Adalet, halkın huzuru ve düzeni, idarecilerin süsü ve güzelliğidir.
-Haset insanın hakperest olmasını engeller.
-Ömer denince adalet, adalet denince Allah hatırlanır.Allah hatırlanınca da rahmet iner.(Hz.Aişe-R.Anha)
-Adaletin kuvvetli, kuvvetlilerin de adil olması gerekir.
-Münafık akrep gibidir, işi bitince seni sokar.
-Hakkı tanıyan, hakkın hatırını hiçbir hatıra feda etmez
-Hak ile meşgul olmazsan batıl seni meşgul eder.
-Zulmün artsın ki, tez zeval bulasın
Hasılı, adalet kişinin kendine, Allah’a ve toplumun diğer bireylerine karşı her zaman ve her şart altında gözetmek durumunda olduğu değerleri(hak, hukuk, denge, evrensel değerler v.b) bir araya getiren erdemdir.Adalet kutup yıldızı gibidir, herkese kendini gösterir, vicdanın sesini ancak o keser.
Adaletle ilgili bu kadar Ayet ve Hadis varken bu kadar telkin ve tavsiyeler varken hala Adaletli olamayan lar kendilerini bir kez daha sorgulamalıdırlar. Özelliklede yönetici,amir kademesinde olanlar buna çok daha dikkat etmelidir.

Terazide mizan kurulacak,herkesin yaptığı,ettiği tartılacak,son pişmanlık fayda vermiycek.

ALİ ÖZCAN / NEVŞEHİR