EDEBALİCE

ANADOLU’DA KULLANILAN

DEFNEYAPRAĞI MOTİFİ

Ali İhsan TOSUN

www.edebalice.blogspot.com.tr

Anadolu; binlerce yıldır birçok medeniyetin beşiği olmuş, binlerce kültürü barındırmış ortak kültürün adıdır. MÖ 6000 yıllarına kadar uzanan ortak medeniyet unsurlarını görmek mümkündür. Anadolu’da kullanılan en önemli motif; “defne yaprağı motifi”dir. Bu motif Anadolu’da yaşamış milletlerin ortak kültürünü oluşturmuştur.

DEFNE YAPRAĞI MOTİFİ

Kökeni MÖ 6000 yılına kadar uzanan “defne yaprağı motifi” Anadolu’da yaşamış bütün medeniyetlerin ortak kültürünü oluşturmuştur. Hristiyanlardan çok önceki dönemlerde Hititler, Asurlular, Medler, Persler, Lidyalılar, Firigyalılar, Truvalular veBizanslılar, birçok motifle birlikte“defne yaprağı motifi”ni de süsleme sanatında kullanmışlardır.

Bir motifin başka bir medeniyette kullanılmasına şaşmamak gerekir. Bu gayet doğal bir şeydir. Fakat her medeniyet o motife kendi damgasını vurur.

Bizanslılardan Anadolu Selçukluları’na geçmiştir. Anadolu Selçuklularından sonra Osmanlılar da tarihi mekânlarını “defne yaprağı motifi” ile süslemişlerdir.

Günümüzde Anadolu’nun batısında yaşayan “Efeler”; bir spor karşılaşmasında “galip” gelene defne yaprağından taç takarak galibiyetlerinin nişanesi olarak kutlama yaparlardı.

Defne yaprağı motifi; “gücün, zaferin simgesi” olarak günümüze kadar gelmiştir. Eski çağlardan beri Arenalarda yapılan karşılaşmalarda defne yaprağından “taç” yapılarak galip gelen kişiye takarlardı. Krallar savaşta düşman ordusunu yendiklerinde de başlarına “defne yaprağı motifli taç” takarlardı.

“Defne yaprağı motifi” motifi, Selçuklular ile birlikte Müslümanlara geçmiştir. O günden bugüne Müslümanlar da tarihi binaları ve ibadet hanelerini “defne yaprağı motifi” ile süslemişlerdir. Birlikte yaşayan topluluklar arasında bu tür etkilenmeler, kültür alış verişi hiç de yadırganacak bir durum değildir.

SARIHIDIR KÖYÜ ESKİ CAMİİNDE DEFNE YAPRAĞI MOTİFİ

Anadolu; birçok medeniyete beşiklik etmiştir. Ortak anlayışın ortak motifleri; bir ortak kültür mozayiği oluşturmuştur.

Birçok Selçuklu ve Osmanlı eserlerinde olduğu gibi Sarıhıdır Köyü’ndeki ’Eski Camii’ de defne yaprağı motifi ile süslenmiştir.

Ana mekâna giriş kapısı kubbemsi geniş bir çatı biçimindedir. Kapının üstten yarıya kadar olan kısmı lacivert zemin üzerine beyaz defne yaprağı ile süslenmiştir. Bu da defne yaprağının İslam süsleme sanatında kullanıldığını göstermektedir.

Sarıhıdır Köyü’nün Eski Camii; Rumi 1280 (Miladi 1864) yılında Osmanlı Döneminde yapılmıştır. Mermer kitâbede caminin“Devletlü necâbetlü Mehmet Nureddin Efendi Hazretlerining ikinci hademesi Göynüklü Hasan Hasbî Aga’nıng Câmi-i şerifidir. Sene 1280” yazılıdır.

Kitabeye göre cami; Mehmet Nurettin Efendi’nin hizmetkârı Göynüklü Hasan Hasbi Efendi tarafından miladi 1864 yılında yapılmıştır.

Bu motiflten yola çıkarak Sarıhıdır Köyü Eski Camii’nde bulunan ana mekana giriş kapısındaki “defne yaprağı”motifinden, caminin Rumlara ait bir kiliseden bozma olarak camiye çevrildiği düşünülemez.

Sarıhıdır Köyü Eski Camii’nin etrafındaki yapılara baktığımızda bunu görürüz. Etrafındaki yapılar klasik kemer çatılı taş binalardır. Yaklaşık 70 cm genişliğinde yığma taş duvardan oluşmaktadır. Duvar; düzensiz taşlar çamur sıva ile sıvanmış, içlerihelik[1] ile doldurulmuş, şillez[2] adı verilen su-kum karışımı bulamaç ile doldurulmuştur.

Binaların aynası[3] dikdörtgen biçimindeki kemer taşlardan yapılmıştır. Pekçok binanın aynasında Osmanlıca “Maşallah”yazısıyla birlikte yapılış tarihi Rumi seneye göre yazılıdır. Örneğin Arif Oğlu Arif Dede’min konağında “Maşallah 1322” yazılıdır.

DEFNE YAPRAĞININ FAYDALARI

  1. yaprağının sağlık açısından da bir çok faydaları vardır. Yemeklerde baharat olarak kullanıldığı gibi, kurutularak çayı da çeşitli hastalıkların tedavisinde o çağlardan beri kullanılmakta idi. yaprağında bulunan organik bileşikler mideyi yatıştırır, bağırsak iltihabına iyi gelir. Sindirim sisteminde besin alımını kolaylaştırır. Solunum sisteminin rahatlamasına yardımcı olur. Saç diplerini iyileştirmek ve kepek sorununu gidermede defneden yararlanılır.

Eklem ağrıları, kalp sağlığı için yararlıdır. Antioksidan özelliği ile kanserli hücrelerin yok edilmesini sağlar.

Sakinleştirici bir özelliğe sahip olması ile stres ve endişeye karşı oldukça yardımcıdır.

Kan şekeri düzeyini kontrol eder. Düzenli defne tüketimi diyabeti kontrol eder.

Defne kanamayı durdurucu, idrar söktürücü ve iştah uyarıcı özelliklere sahiptir.

Bu şifalı bitki mide ülserleri yatıştırmaya, şişkinlik ve kolik ağrıları hafifletmeye yardımcı olduğu bilinmektedir.

Uçucu yağ bileşeni kas ağrısı, bronşit ve grip belirtileri için hazırlanan geleneksel ilaçların içinde yer almaktadır.

Böbrek taşı tedavisinde beyinle ilgili bozukluklarda, kilo vermedeki, saç sağlığında defne yaprağı yararlıdır.