İNSANLIĞIN ONUN IŞIĞINA İHTİYACI VAR

Hacı Bektaş Veli Külliyesi,13.yüzyılda, Türk mutasavvıfı Hacı Bektaş Veli tarafından kurulmuş, eklemeler ve onarımlarla bugünkü şeklini almıştır.1248 yılında Horasanda doğduğu ve 1337 yılında eski adı Sulucakarahöyük olan bugünkü Hacıbektaşta hakka yürüdüğü kabul edilen Hacı Bektaş Veli, Hoca Ahmet Yesevi ocağında yetişmiş daha sonra İran, Irak, Arabistan ve Suriye üzerinden Anadoluya gelmiş. Antep, Antakya, Maraş, Sivas, Tokat, Amasya, Çorum, Yozgat ve Kırşehirden sonra Sulucakarahöyük e yerleşen Hacı Bektaş Veli, burada hoşgörü, insan sevgisi ve toplumsal eşitliği temel alan felsefesini yaymıştır.

Külliye, Orhan Gazi, Murat Hüdavendigar, Yıldırım Bayezid ve II. Abdülmecit dönemlerinde onarılmış. Mimarlık tarihi yönünden M.13. yy. ve 20.yüzyıllar arasında tamamlanmış olan Hacıbektaş Veli Dergahı, tarihsel süreç, içinde birçok kez restorasyon(onarım) görmüştür. Mimari terminoloji bakımından, külliyeden daha ziyade bir manzume niteliği taşımaktadır. Dergah 30 Kasım 1925 tarihinde T.B.M.Mnin 677 sayılı kanunuyla diğer tekke ve zaviyeler birlikte kapatılmış, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan bir restorasyon projesi dahilinde 1957-1964 yılları arasında onarımı yapılmış ve 16 Ağustos 1964 tarihinde Etnografya Müzesi biçiminde düzenlenerek, ziyarete açılmış.

Kapadokya bölgesinde önemli bir yerleşim yeri olan Hacıbektaş,M.13.yüzyılda Hacı Bektaş Velinin varlığıyla gelişen, sürekli eklerle oluşmasının ilginç bir örneğini yansıtır. Müze, plan bakımından birbirine geçmeli ve hafif bir meyil verilerek oluşturulan üç ana bölümden(avlu) oluşmaktadır. Bu biçimde mimari bir bütünlük sağlanmak istenmiş.

Birinci Avlu(Nadar Avlusu): Eskiden Nadar Avlusu da denilen bölüme, güneydeki anıtsal görünümlü çatal kapıdan girilmektedir. Girişin hemen sağında; 1902 yılında Feyzullah Dedebaba zamanında, Sadrazam Halil Paşanın eşi Fatma Nuriye Hanım tarafından vakfedilen ve üzerinde Mührü Süleyman motifi bulunan Üçler Çeşmesi yer almaktadır. Külliyeyi çevreleyen duvarlar,1897 yılında Hacı Mehmet Dedebaba zamanında yaptırılmış olup, şimdiki mevcut görünen duvarlar, orijinal temelinin üzerine Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yaptırılmıştır. Eskiden bu avlu içinde, günümüze dek ulaşamayan At evi, Mihman evi, Ekmek evi, Hamam ve Çamaşırhane gibi bölümler bulunmaktaydı.

İkinci Avlu(Dergah Avlusu): Dergah Avlusu olarak da bilinen bu bölüme, üçgen alınlıklı ve sivri kemerli Üçler Kapısından girilir. Dergah Avlusunda sırasına göre sağda; Aslanlı Çeşme, Aş Evi Baba Köşkü, Aş Evi, Tekke Camii, ortada; Havuz, solda; Mihman Evi(Konuk Evi),Meydan Evi(Cem Evi),Kiler Evi ve Dedebaba Köşkü gibi bölümler bulunmaktadır.

Üçüncü Avlu(Hazret Avlusu): Hazret Avlusu olarak da bilinen bu bölüme; basık kemerli, Altılar Kapısında girilir. Bu avlu içinde; Atatürk Köşesi, Pir Evi, Balım Sultan Türbesi ve Hazire (Derviş mezarlığı)bulunmaktadır.

Üçler Çeşmesi: Çeşme,1902 yılında Feyzullah Dedebaba döneminde, Sadrazam Halil Paşanın eşi Fatma Nuriye Hanım tarafından vakfedilmiştir. Çeşmeyi inşa eden usta Nevşehirli Mustafa Vasfidir. Anıtsal görünümlü çeşme, düzgün kesme taştan, sivri kemerli ve düz dam alınlıklı olarak inşa edilmiştir. Üç adet pirinç kurnası birbirine paralel olarak sıralanmış olup, yapıda beyaz ve kırmızı taş değişimli(münavebeli) olarak kullanılmıştır. Süs olarak kabara, yıldız ve giyoş motifleri tercih edilmiştir. Düz dam alınlığın ortasında mermerden on iki dilimli Bektaşi tacı(Hüseyni taç) bulunmaktadır. Kemer gözünün üst kısmında orijinal yapım kitabesi, göbeğinde ise, Mühr-ü Süleyman motifi yer almaktadır. Blok mermerin oyulmasından elde edilen yalak bölümü orijinaldir. Çeşme birkaç kez onarım görmüş.

Aslanlı Çeşme: Renkli kesme taşlardan yapılmış olan çeşme, 1554 yılında Silistre (Bulgaristanda bir şehirdir.) Valisi Malkoç Bali Beyin yakınları tarafından yaptırılmıştır. Klasik Mısır Çağı stilinde, İskenderiye mermerinden yapılmış olan aslan heykeli ise, Mısır prenseslerinden Kara Fatma Sultan tarafından yaptırılarak 1853 tarihinde Dergaha gönderilmiş ve daha sonra çeşme aslanlı çeşme olarak anılmıştır. Çeşmenin biri aslan motifinin ağzında olmak üzere toplam üç kurnası vardır. Çeşmenin alınlığında, açılmış bir kitap sayfası görünümünde yerleştirilmiş H.1270 tarihli bir kitabe yer almaktadır. Kitabesinden, Çeşmenin; Kerbelada şehit edilenler anısına yaptırıldığı anlaşılmaktadır.

Meydan Havuzu: Havuz, kitabesinden anlaşıldığına göre; Beyrut Valisi Halil Paşanın eşi Zehra Hanım tarafından 1908 yılında yaptırılmıştır. Havuzun alınlık kısmının tepesinde mermerden yapılmış Derviş Tacı Hüseyin Tacı bulunmaktadır.

Mihman Evi: Mihman, misafir, konuk anlamına gelmektedir. Mihman Evi ise, Dergahın faal olduğu dönemde, hem konukların ağırlandığı, hem de konukların ağırlanmasından sorumlu (Mihmandar) Mihman Evi Babasının yaşadığı ev idi. Mihman Evi, iki odalı olup, birinci oda dikdörtgen planlı ve tek ocaklıdır. İkinci oda ise giriş kapısının sağında yer almaktadır ve burada da bir ocak bulunmaktadır. Mihman Evi, Dergaha gelen misafirlerin ilk başvurdukları yerdir. Ziyaretçiler, dergah için getirdikleri yiyecekleri, altın-para gibi kıymetli eşyaları Mihman Evi Babasına teslim ederdi.

Dergâhta misafir edilen konuklar, dergahta sadece üç gün kalabilmekte idi. Misafirlerin, bütün ihtiyaçları karşılanır, kendilerine yemek ve yatacak yer verilirdi. Şayet misafirler, Dergahta üç günden fazla kalmak isterlerse, kendilerinden dergaha hizmet etmeleri beklenir ve dergah işleri, bağ-bahçe, tarla ve onarım işleri verilirdi. Mihman Evi, ayrıca Dergahı çevreleyen Has Bahçenin bütün bakımından ve bahçedeki sebze-meyve yetiştiriciliği işlerinden de sorumlu idi. Mihman Evinin bütün ihtiyaçları Kiler Evinden temin edilir ve günlük yiyecekleri de ayrıca Aş Evinden verilirdi.

Meydan Evi: Dergah döneminin en önemli bölümlerinden biridir. Kitabesinden anlaşıldığına göre, M.1367 de Ahi soyuna mensup Murat Hüdavendigar (I.Murat döneminde ) tarafından yaptırılmıştır. Burada Yola girme (Bektaşiliğe intisap) törenleri, İkrar Alma, İkrar Verme ve Cem Törenleri yapılmakta idi. Bunun yanı sıra Meydan Evi, toplumsal ve bireysel konuların da ele alındığı ve değerlendirildiği bir yerdi. Bölüm, Sofa, Meydan Odası(Cem Odası), Meydancı Baba Odası ve Mutfak bölümünden oluşmaktadır.

Cem Odasının, rekonstrüksiyon olarak inşa edilen bingi/kırlangıç tekniğindeki tavanı ilgi çekicidir. Baba odası tavanı ise yine aynı teknikte yapılmış olup, orijinaldir. İç bölümlerde, Oniki İmamları temsil eden postlar, Hacı Bektaş Veli ile Balım Sultan portreleri, Bektaşi önderlerine ait resimler, Taht-ı Bektaşi, Dedebaba, Baba ve Dervişlerine ait siyah-beyaz fotoğraflar, mühürler, taçlar, dokuma örnekleri, şamdanlar, kandiller, müzik aletleri, çerağlar, keşküller, kamberiyeler vb. etnografik eserler sergilenmektedir.

Cem Törenleri: Kavram olarak Cem, toplanma, bir araya gelme anlamına gelmektedir. Alevi-Bektaşilikte Cem, Dedelerin ya da Babaların önderlik ettiği bütün bir geceyi dolduran dinsel bir törendir. Gülbanglar, mersiyeler, deyişler, nefesler ve lokma dağıtımı bu törenin ana bölümlerini oluşturmaktadır. Belirli bir zamanı olmamakla birlikte genellikle Perşembe akşamları yapılan Cem törenleri, önceden haber verilenlerin katılımı ile başlar, cemde bir araya gelen insanlar halka halinde yüz yüze bakacak şekilde oturur. Bağlama eşliğinde zakir tarafından Hz.Muhammed, Hz.Ali, On İki İmam ve Kerbalada şehit edilenler için mersiyeler, deyişler okunur, kadınlı-erkekli semahlar dönülür, oniki hizmet yerine getirilir, kurbanlar tığlanır ve lokmalar dağıtılır. Cem, insan ilişkilerini kusursuzlaştırmayı ve olgunlaştırmayı amaçlamaktadır.

Alevi- Bektaşilikte uygulanan belli başlı Cem Törenleri: Gençlere, yeni yetişenlere yolun kurallarını öğreten, cemde nasıl davranacaklarını anlatanİrşat Cemi,Suç işleyenlerin, düşkünlerin, toplumsal suçların değerlendirildiği Koldan Kopma Cemi,Ahlak sistemini, eşitlik ilkesini, paylaşımı ve sosyal adaleti oluşturmayı amaçlayan ve ham olanı kamil insan olmaya yönlendiren, aileleri kaynaştıran Musahiplik Cemi,helalleşme, gönül alma, yani kulun kula razılığını esas alanLokma ve Dardan İndirme Cemi,Kurban kesip çevreye dağıtılan, dargınların barıştığı ve komşuların birbirine lokma dağıttığı Abdal Musa Kurban Cemi ile ayrıca Alevi-Bektaşilerce çok önem taşıyan Görgü Cemi dir. Görgü Cemine girebilmek için, musahipli olmak, evli olmak, adap ve ahlaka uygun olmak, düşkün olmamak, yani toplum içerisinde herhangi bir yüz kızartıcı suç işlememiş olmak Pire, Mürşide ve Dedeye inançlı ve itikatlı olmak gerekmektedir.

Balım Sultan Türbesi Ve Bölümü

M.1462-1516 yılları arasında yaşamış olan Balım (Hızır) Sultan, Batı Trakyadaki Dimetoka(Yunanistan) Seyyid Ali Sultan Dergâhında yetişmiş ve daha sonra Hacı Bektaş Veli Dergâhına gelerek burada Dedebaba olmuştur. Bektaşiliğe yaptığı hizmetlerden dolayı Alevi -Bektaşi Toplumu tarafından Pir-i Sani yani II. Pir olarak kabul edilen Balım Sultan, evlenmeme kuralını getirerek Mücerret Dervişlik örgütünü kurmuş, Tarikatın ilkelerini, kurallarını, dergâhın yönetimini yeni koşullara bağlayarak, törenleri, belli kurallara göre düzenlemiştir. Balım Sultan,1516 yılında Hacıbektaşta Hakka yürümüştür.

Türbesi, 1519 yılında Yavuz Sultan Selimin komutanlarından Dulkadiroğlu Beyi Şehsuvar Ali Bey tarafından Selçuklu mimarisi tarzında inşa ettirilmiştir. İçten kubbe, dıştan ise piramidal külah ile örtülü olan türbenin tepe noktasında bir alem bulunmaktadır. Türbe içinde, Balım Sultan Türbesinin orijinal kapısı, Balım Şamdanı ve Balım Sultana ait olduğu düşünülen eserler ile hüsn-i hat levhalar sergilenmektedir. Balım Sultan sandukasının kuzey kısmındaki niş içinde ise, Balım Sultanın kardeşi Şah Kalenderin sandukası bulunmaktadır. Türbenin önünde Alevi-Bektaşilerce kutsal olduğuna inanılan ve rivayetlere göre, Türkistandan Hoca Ahmet Yesevinin Anadoluya attığı yanmış köseğinin yeşererek günümüze kadar geldiği Karadut Ağacı ile üzerinde Osmanlıca yazıt bulunan bir sütun yer almaktadır.

Çilehane (Kızılca Halvet): Çilehane, Hacı Bektaş Veli zamanından kalan bir yerdir ve Külliyenin çekirdek kısmını oluşturmaktadır. 2x3 m ebadında basık tonoz örtülü küçük pencereli bir odadır. Çilehane, Hacıbektaş Velinin kırk gün kırk gece kaldığı yer olarak da bilinmektedir. Kapı girişinin tam karşısında kandil ya da şamdan koymaya mahsus bir niş bulunmaktadır. Çilehanede ibadet araçları dışında hiçbir şey bulunmaz, yemek ve su dışarıdan verilirdi. Çile dervişlerin manevi yetkinliğe ulaşabilmek için kendilerini dünyevi şeylerden yoksun bıraktıkları, içe kapanış dönemidir.

Ham durumdan kâmil insan durumuna gelebilmek için bir eğitim sürecine giren insanın, dünyasal isteklere karşı dayanıklılığını artırabilmek (nefsi köreltmek, nefsi terbiye etmek) için geçici olarak başvurulan eğitim yöntemidir. Çile, yüksek düzeyde bir ruhsal ve ahlaksal duruluğa ulaşmayı, en zor koşullar altında bile Tanrı bilincini ve sevgisini koruma ve geliştirme kararlığını da simgelemektedir. Kırk günlük süreyi kapsayan çile, tekkelerin Çile Evi/Çilehane(Kızılca Halvet) denilen bölümünde geçirilmekte idi.

Güvenç Abdal Türbesi: Güvenç Abdal, Hacı Bektaş Veli zamanında yaşamış bir halk ozanı, şairdir. Rivayetlere göre, Hacı Bektaş Veli, kendisine çok güvendiği için Güvencim diye hitap ettiğinden ismi Güvenç olarak kalmıştır; asıl ismi ise, Genç Abdaldır. Güvenç Abdalın Genç Abdal mahlasıyla yazmış olduğu nefesleri ve deyişleri bulunmaktadır. Güvenç Abdal, Cem Törenlerinde Bektaşi nefesleri, deyişleri okuyup, sazıyla eşlik eden bir derviştir. Güvenç Abdal Türbesi içinde; Güvenç Abdal, eşi Dünya Güzeli ve kendilerine hizmet eden bir kadına ait üç mezar bitişik düzende yan yana yer almakta.

İNSANLIĞIN ONUN IŞIĞINA İHTİYACI VAR

Hacıbektaş Belediye Başkanı Kaim’den Kırşehir Belediye Başkanı Ekicioğlu’na ziyaret

Eski başkan Altıok belediyenin borcunu açıkladı

Hacıbektaş Belediye Başkanı Ali Kaim oldu

"Bütün Hacıbektaş halkı kazandı"

CHP'nin kalesi Hacıbektaş düştü

Hacıbektaş’ta “Tıp Bayramı Özel Konseri” gerçekleştirildi

Emniyet Hacıbektaş’ta vatandaşları bilgilendirdi

Fildişi Sahili’ne tarhana, Almanya’ya tablo ihraç edecekler

CHP Hacıbektaş Belediyesi Meclis adayları belli oldu

Hacı Bektaş-ı Veli Külliyesi’ni 1 milyondan fazla kişi ziyaret etti