Nevşehir'in el sanatlarıyla ünlü ilçesi Avanos'ta çanak ustaları, geçmişi çok eski yıllara dayanan zanaatlarını yeni motif ve eserler ortaya çıkararak sürdürüyor. İlçede tarihi Hititlere dayandığı bilinen ve birçok kişinin geçim kaynağı olan çanakçılık, kuşaktan kuşağa aktarılıyor. Asırlardır toprağın sanata dönüştürüldüğü, çanakçılığın tanıtım simgesi haline geldiği ilçede, sergilenen testi ve bardak gibi ürünlerin üzerinde "Kör de bilir Avanos'un yolunu, çanak çömlek kırığından bellidir." dizeleri dikkati çekiyor. Kapadokya'yı ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin uğrak mekanı haline gelen çanak atölyelerinde ustalar, geleneksel ve motorlu tezgahlarda üretim yaparken, meraklılarının ilgisine sunulan eserler kayadan oyma satış galerilerinde sergileniyor. Kızılırmak'ın eski yataklarından çıkarılan toprağı suyla karıştırıp çamur haline getiren ustaların tezgahlarda şekil verdikleri eserler, "yanalak" adı verilen odada iki hafta süreyle kurumaya bırakılıyor. Daha sonra sıcaklığı yaklaşık bin derece fırınlarda pişirilen ürünlerden bazılarına, atölye çalışanlarınca çeşitli desen ve motifler işleniyor. Vitrin ve galerileri süsleyen yüzlerce farklı boyut ve özellikteki ürünler, ilçeyi ziyaret edenlerce süs veya kullanım amaçlı alınıyor. Çanak ustalarından 47 yaşındaki Şaban Topuz, çamurla iç içe olan mesleğini 28 yıldır sürdürdüğünü söyledi. Yaptığı eserlerin turistler aracılığıyla dünyanın dört bir tarafına yayıldığını belirten Topuz, "Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenen eski çanakların benzerlerini ya da farklı şekillerini üretiyor, atölyede çeşitlilik oluşturuyoruz. Ürünlerin üzerine, burada yaşamış medeniyetleri temsil eden desenler çiziliyor. Ardından cam tozundan oluşan sır adını verdiğimiz karışımla üzerlerini kaplayıp fırınlıyoruz. Hazır hale gelen eserleri, yapım zorluğuna göre bölüm bölüm ayırdığımız odalarda sergileyip turistlerin beğenisine sunuyoruz." diye konuştu. "Okul sıralarıyla tanışmadan çanak çamuruyla buluştum" Henüz okul sıralarıyla tanışmadan çanak çamuruyla buluştuğunu anlatan 43 yaşındaki Hüseyin Çöl ise yıllarını verdiği mesleğini babasından öğrendiğini, nesilden nesle aktarılmasının yeni çanak ustalarının yetişmesini sağladığını anlattı. Turistlerin ilgisi sayesinde sanatlarının devam ettiğini aktaran Çöl, şöyle devam etti: "Mesleğe 7 yaşında başladım, 36 yıldır devam ediyorum. Çanakçılık ilçemiz için geçmişten beridir büyük öneme sahip. Toprağımızın özelliği, yağlı ve killi olmasıdır. Su ve topraktan başka hiçbir katkı maddesi yok. Dedelerimiz daha çok kap, tabak gibi malzemeler yaparlarmış. Bunları da çevre illere at ve eşek sırtında götürüp satarlarmış. İlçemizde çanak yapımına ilişkin çeşitli hikaye ve rivayetler dilden dile, kulaktan kulağa yayılır. Avanos'ta 50 yıl öncesine kadar çömlek yapmasını bilmeyene kız vermezler, halı dokumayı bilmeyen kızları da gelin olarak almazlarmış." Turistler de çanak yapımını deniyor Atölyelerde, ustaların çanak yapımını izleyen turistlerin de denemelerine imkan verilirken, ortaya ilginç görüntüler çıkıyor. Tezgaha geçerek çanak yapımını deneyen Çinli turistlerden Jing Zhang, ülkesinde de çanak ürünler yapıldığını ancak Avanos'taki gibi kültürel zenginliği yansıtan eserlerin üretilmediğini ifade etti. Kapadokya'nın cazibesinden çok etkilendiğini dile getiren Jing, peribacalarının bulunduğu alanı gezerken, Avanos ile ilgili broşürleri gördüğünde ilçeyi ziyaret etmek istediğini, atölyelerdeki ürünleri inceleyerek ülkesine götürmek üzere bazılarından satın aldığını kaydetti.