Nevşehirlilerin Osmanlı Sarayı'ndaki bir bakıma örgütlenmesi Sultan III. Ahmet'in damadı Sadrazam Damat İbrahim Paşa (9 Nisan 1718- 1 Ekim1730) ile başladı.
Daha sonra I. Abdulhamit saltanatında Arapsunlu (Gülşehir) Silahtar Karavezir Seyyit Mehmet Paşa dönemi, kısa sürse de (22 Ağustos 1779-1720/1 yıl 5 ay) devam etti.
Bir de Karavezir Paşa'nın ağabeyi var; Nişancı Damat Seyyit Mustafa Paşa. Mustafa Paşa'da saraya, dayısı Süleyman Ağa'nın sayesinde girmiş. I. Abdulhamit'in Kahvecibaşılığı'nı (sarayda padişa kahveciliği yapan baş kişi) yapmıştır.
Saraya giren Muşkaralılar (Nevşehir) hemşerilerine sahip çıkmışlar, birbirlerini koruyup kollamışlardır. Muşkaralı, Ürgüplü ve Uçhisarlılar sarayda etkili olmuşlardır.
Osmanlı Sarayı'nda 1814'te çalışan personelin kahır ekseriyeti Nevşehirli'dir. Bu tarihten sonra 85 aşçı, yetiştirilen genç aşçılar ve tayinat (askere erzak, yiyecek) da görevlidir.
Osmanlı Arşivlerine göre aşçıların sayısı;18'i Nevşehirli, 10'u Ürgüplü 4'ü de Uçhisarlı olmak üzere toplam 32'dir. Belirtilen tarihte saray mutfağında çalışıp tayinat alan aşçı ve şakirtlerin % 38'i Nevşehir kökenlidir.
1814 tarihinden sonra Nevşehirli aşçıların sayıları artmaya devam etmiştir. 1826 yılın Ağustos ayına kadar saraydaki kadrolu aşçı sayısı 141'dir. Bu rakamın 63'ü Nevşehirlidir.
Nevşehirli aşçıların % 44'6'sı olarak bir yoğunluk olduğu görülür.
Nevşehirli aşçılar sadece Nevşehirli ve Arapsunlu Sadrazamlardan destek görmediler. Nevşehirli aşçılar Yeniçeriler'e destek vermişler bu vesileyle de Saray'da geniş bir tahakkum alanı oluşturmuşlardır.
Nevşehirli aşçıların görevden alınmaları düşünülmüş ancak buna cesaret edilememiştir.
1826'da Yeniçeriliğin kaldırılmasıyla Nevşehirliler desteklerini kaybetmişlerdiler. Ancak yine de Nevşehirli aşçılardan bir kısmı görevlerine devam etmeyi başarmışlardır. Saraydaki hakimiyetleri de kaybolmuştur.
Osmanlı Arşivlerine göre, 1837'ye gelindiğinde sarayda Nevşehirli aşçı sayısı 2 kişidir.
Nevşehirliler Osmanlı Sarayı'nda zaman zaman etkin olmuşlar. Cumhuriyet kurulduktan sonra da siyasette ve bürokraside yine etkili dönemler olmuştur.
Günümüze baktığımızda uzun süredir Nevşehir bakanlık nezdinde temsil edilmemektedir.
Kaynaklar:
*Antik Çap' dan Günümüze Uçhisar Kapadokya, Ahmet Korkmaz, Uçhisar Belediyesi yayını, 2021
*Bir Şehir Efsanesinin Tashihi:Bolulu Aşçılar Saray Mutfaklarına Fatih Döneminde Mi Girdi? Arif Bilgin. 1998
